Pörtlek göz, guatr hastalığında tiroit bezinde meydana gelen büyüme ve bununla kanda tiroit hormonlarındaki artışın neden olduğu graves hastalığından kaynaklanabilir. Hastalarda bu nedenle görülen graves hastalığında tiroit beziyle beraber gözler ve çevre dokularda etkilenir. Tiroit bezi çok fazla çalıştığından, kandaki hormon seviyelerinde yükselme meydana geliyor.
Bu durumda göz etrafında özellikle yağ dokusu artışıyla, göz dışındaki kasların irileşmesiyle gözler ön tarafa doğru çıkıntı yaparak, pörtlek göz denilen gözlerin iri göründüğü sorun yaşanmaktadır. Graves hastalarında guatr nedeniyle yaşanan bu göz sorunu kozmetik açıdan olduğu kadar, fonksiyonel açıdan da sorun yaratmakta, yaşam kalitesini düşürmektedir. Bu durumdaki hastalarda görülen bulgular ise;
Göz kapağı tutulumu: Hastalarda görülen bulguların en fazla rastlananı budur. Üst göz kapağı yukarı doğru çekilmektedir. Hem kandaki tiroit hormonlarının yükselmesi hem de göz kapağını kaldıran kasın aşırı çalışması buna neden olabilir. Bu göz kapağını kaldıran kasın iltihaplanması sonucunda da olabilir. Pörtlek göz görünümü ortaya çıkabilir.
Gözlerin öne doğru çıkması: bu belirti göz küresinin içine alan kemik boşluğu yani göz çukurunun içinin genişlemesinden kaynaklanır. Normalde göz çukuru genişlemez. Ancak graves hastalarında yağ dokusunun artması ve göz kaslarının büyümesi buna neden olur. Göz çukuru genişleyemediğinden, göz küresi öne doğru itilir ve pörtlek göz oluşur.
Bu yüzden gözler olduğundan iri görünür.
Yumuşak doku tutulumu: Göz etrafındaki yumuşak dokuda meydana gelen inflamasyon sonucunda göz çevresinde ağrı, kapak torbalanmaları, doygunluk hissi, kızarıklık, şişlik gibi bulgular oluşabilir. Hastalığın aktif olduğu dönemde yumuşak doku tutulumu ortaya çıkar. Gözlerin pörtlek denilen formda olmasına neden olabilir.
Göz dışı adale tutulumu: Graves hastalığı göz küresini hareket ettiren kasları da etkileyebilir. Kaslardaki iltihabi reaksiyon, kaslarda genişlemeye, hareketlerin bozukluğuna neden olabilir. Çift görme, şaşılık gibi yakınmaların yanında, orbita içinde hacim artışı olur ve proptozisin artışı ortaya çıkar. Pörtlek göz bu şekilde de ortaya çıkabilir.
Gözde saydam tabakanın etkilenmesi: Saydam tabaka yani kornea gözyaşıyla ve göz kapaklarıyla devamlı şekilde ıslatılarak korunur. Graves hastalarında göz kapaklarının fazla açılması, propitozis nedeniyle korneada kuruluk ortaya çıkar. Bu bazen hastaları aşırı derecede rahatsız edici olabilir. İleri aşamada kalıcı körlükte yapabilir.
Görme sinirinin etkilenmesi: Görme siniri beyinle iletişimi sağlamaktadır. Göz küresinin arkasından çıkar, göz çukurundan geçerek beyne kadar ulaşır. Göz dışı kaslarda belirgin bir genişleme olduğunda, görme siniri kaslar arasında sıkışabilir. Bu durumda sinirin beslenmesi, kanlanması bozulabilir. İleri aşamada hastalarda kalıcı hasarlar olabilir. Tiroitle ilgili sorunların en acili kabul edilen bu durum hastanın ölümüne kadar gidebilir. Bu nedenle pörtlek göz gibi sorunları bulunan hastaların detaylı bir muayeneden geçmesi ve tiroit hormonu incelenmelidir. Tiroit hastalığı olan guatr nedeniyle oluşan göz kusurları özenle değerlendirilmeli, hastaların yaşam kalitesi yükseltilmelidir.
